Έχουν περάσει 3 μήνες από τότε που έχασα έναν πολύ αγαπημένο και παλιό μου φίλο σε τροχαίο, και δεν θέλησα ποτέ να κάτσω και να μοιρολογήσω δημοσίως για την απώλεια αυτή.
Το συγκεκριμένο άρθρο πρέπει να ενημερώσω, πως δεν γράφεται για τον προαναφερθέντα λόγο, ασχέτως εάν μπορούν να παρατηρηθούν διάφορα τέτοια στοιχεία, αλλά για να παρουσιάσω στους περιστασιακούς αναγνώστες του blog, πως ένα βιβλίο λειτούργησε ως "αναλγητικό" για την αντιμετώπιση του θανάτου ενός ανθρώπου που αγαπούσα ιδιαίτερα πολύ.
Αρχικά πρέπει να πούμε ότι η Πανούκλα είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Καμύ, στο οποίο δοκιμάζει τον διάλογο και παρατηρείται η χρήση περισσότερων προσώπων απ' ό,τι στα άλλα του έργα. Προσωπικά θεωρώ πως διακρίνεται και μια νότα αισιοδοξίας, κάτι που απουσιάζει γενικά από τα γραπτά του Καμύ.
Η υπόθεση λοιπόν του έργου ξεκινάει και τελειώνει σε μία πόλη της Αλγερίας, το Οράν. Η Αλγερία του 1947, έτος δημοσίευσης του βιβλίου, ήταν Γαλλικό Προτεκτοράτο και για αυτόν τον λόγο η πόλη θυμίζει πιο πολύ μικρογραφία μίας πόλης της Νότιας Γαλλίας, παρά μιας αντίστοιχης αραβικής της Βόρειας Αφρικής. Πρέπει να επισημανθεί ότι στο έργο δεν αναφέρεται ούτε ένας Άραβας και ίσως, μετά από προσωπική μου υπόθεση, αυτό γίνεται προκειμένου να απαλλαγούμε από κάθε ανατολίτικο και μυστικιστικό κίνδυνο που θα εμπεριείχε -για τον δυτικό και προκατελειμμένο αναγνώστη- ένας τέτοιος άνθρωπος. Το έργο είναι καθαρά μια διαπραγμάτευση της δυτικής φιλοσοφίας, βασισμένη στον ορθολογισμό και την κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η καθημερινότητα λοιπόν του Οράν κάποια στιγμή θα διαταραχτεί με την έλευση ενός μυστηριώδους λοιμού. Τα συμπτώματα του λοιμού αυτού, παραπέμπουν στα αντίστοιχα της Πανούκλας του Μεσαίωνα και της εποχής του Ιουστινιανού. Στα μάτια του βασικού μας πρωταγωνιστή, του Ριέ, η πόλη αργά και σταθερά μετεξελίσσεται από ένα κέντρο ζωής, χαράς, αγάπης και συνάθροισης σε έναν αποκομμένο βούρκο πτωμάτων, θλίψης και στενοχώριας.
Σε καμία περίπτωση δεν εξιδανικεύεται η πρότερη φάση της ζωής στην πόλη. Αντιθέτως, επισημαίνεται πολλάκις η ρουτίνα της καθημερινότητας και η τυποποίηση των ανθρωπίνων συμπεριφορών. Ωστόσο η διαφορά μεταξύ της κατάστασης αυτής και της μετέπειτα, έγκειται στο γεγονός πως στην πρώτη κυριαρχεί η ζωή και στη δεύτερη ο θάνατος. Μερικές φορές ο θάνατος όταν συμβαίνει σε έναν άνθρωπο δικό μας, ή λαμβάνει μαζική έκταση -όπως στο βιβλίο-, μπορεί να δώσει εν τέλει κίνητρο για ζωή σε πολλούς άλλους. Οι περισσότεροι χαρακτήρες του βιβλίου για αρκετούς λόγους συνειδητοποιούν πως πρέπει να λάβει ένα τέλος η συγκεκριμένη κατάσταση και πως πρέπει να φτιαχτεί άμεσα ένας «ορός» που θα μπορέσει να νικήσει αυτήν την αρρώστια και οι άνθρωποι εν τέλει, να επιστρέψουν ξανά στις φυσιολογικές τους ζωές.
Η αγάπη για την ζωή, η αγάπη για το άτομο που ποθείς και η ανεξήγητη αγάπη για τον άνθρωπο, είναι τα κυρίαρχα στοιχεία του βιβλίου. Όπως αναφέραμε πιο πάνω, ο Καμύ μας απαλλάσσει από τους "ανατολίτες" και "μυστικιστές" Άραβες κι από πολύ νωρίς μας απαλλάσσει κι από την Καθολική Εκκλησία. Ο Πάτερ Πινελού, ο μόνος εκπρόσωπος της Θρησκείας στο Οράν, αν και στις αρχές του μυθιστορήματος αποκτά ένα σημαντικά μεγάλο ποίμνιο, στη συνέχεια ο ίδιος υποχωρεί υπέρ της ορθολογιστικής καταπολέμησης της Πανούκλας και στη μέση περίπου του βιβλίου, χάνει εντελώς άδοξα και ντροπιαστικά τη μάχη με την ζωή. Ντροπιαστικά, γιατί πεθαίνει βασανισμένος, όπως κι όλοι όσοι πεθαίνουν από τη βουβωνική πανώλη, και δίχως καμία προστασία ή βοήθεια από τον Θεό.
Υπάρχουν πολλοί χαρακτήρες στο βιβλίο αυτό, αλλά δεν θα σταθούμε σε όλους. Το κυρίαρχο αίσθημα που διακατέχει τους περισσότερους είναι η επιβίωση και η διατήρηση της ζωής. Η πρότερη καθημερινότητα, με την κλασική πολύβουη κεντρική πλατεία της πόλης, με τον περίεργο γεράκο που πείραζε τις γάτες και με τους διάφορους μεθυσμένους που κυκλοφορούν μετά τις 10 το βράδυ, είναι κάτι που για κάποιον περίεργο λόγο όλοι το επιθυμούν να επιστρέψει και πάλι στη ζωή τους. Μόνο ένας στο βιβλίο απολαμβάνει τη θλίψη και τη μοναξιά. Ο μίζερος και καταθλιπτικός Κοττάρ. Όλοι γνωρίζουμε έναν Κοττάρ στην πραγματική μας ζωή. Είναι εκείνος, που με την έλευση της πανούκλας, θ' αποκτήσει νόημα η ζωή του, όχι επειδή "θυμήθηκε" να αγαπά τη ζωή, αλλά επειδή η δυστυχία των άλλων του φέρνει μια απερίγραπτη "γαλήνη".
Παρά την καραντίνα, παρά τους περιορισμούς και τις ανθρώπινες απώλειες και παρά τους διαφόρους ανθρώπους που τρέφονται παρασιτικά από τον πόνο των άλλων, η ζωή θα νικήσει.
Αυτό είναι και το απώτερο μήνυμα που πρέπει να εκλάβει ο κάθε αναγνώστης. Η ζωή πρέπει να διατηρηθεί, έστω και σε μία τυποποιημένη κατάσταση (η οποία προφανώς και δεν πρέπει να είναι μόνιμη), προκειμένου κάποια στιγμή στο μέλλον να επιτευχθεί η καλυτέρευσή της. Γιατί δίχως ζωή, δεν υπάρχουν όνειρα για κάτι καλύτερο.
Έτσι θεώρησα κι εγώ πως έπρεπε να πράξω αφού τελείωσα την ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου. Ο θάνατος του φίλου μου, με βρήκε όταν το είχα αρχίσει και πραγματικά θα ήθελα να μην με έβρισκε ποτέ.
Οι επιλογές για μένα ήταν δύο. Είτε θα ακολουθούσα τον δρόμο της στενοχώριας και της "πανώλης" με όλες τις παράλληλες ατραπούς της, είτε τον δρόμο της ζωής.
Νομίζω πως επέλεξα το δεύτερο.
Υ.Γ.
Όσοι επιθυμείτε να ενημερωθείτε για τα τροχαία στην Ελλάδα, επισκεφτείτε την σελίδα soste.gr
και την αντίστοιχη σελίδα στο facebook .
Το συγκεκριμένο άρθρο πρέπει να ενημερώσω, πως δεν γράφεται για τον προαναφερθέντα λόγο, ασχέτως εάν μπορούν να παρατηρηθούν διάφορα τέτοια στοιχεία, αλλά για να παρουσιάσω στους περιστασιακούς αναγνώστες του blog, πως ένα βιβλίο λειτούργησε ως "αναλγητικό" για την αντιμετώπιση του θανάτου ενός ανθρώπου που αγαπούσα ιδιαίτερα πολύ.
Αρχικά πρέπει να πούμε ότι η Πανούκλα είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Καμύ, στο οποίο δοκιμάζει τον διάλογο και παρατηρείται η χρήση περισσότερων προσώπων απ' ό,τι στα άλλα του έργα. Προσωπικά θεωρώ πως διακρίνεται και μια νότα αισιοδοξίας, κάτι που απουσιάζει γενικά από τα γραπτά του Καμύ.
Η υπόθεση λοιπόν του έργου ξεκινάει και τελειώνει σε μία πόλη της Αλγερίας, το Οράν. Η Αλγερία του 1947, έτος δημοσίευσης του βιβλίου, ήταν Γαλλικό Προτεκτοράτο και για αυτόν τον λόγο η πόλη θυμίζει πιο πολύ μικρογραφία μίας πόλης της Νότιας Γαλλίας, παρά μιας αντίστοιχης αραβικής της Βόρειας Αφρικής. Πρέπει να επισημανθεί ότι στο έργο δεν αναφέρεται ούτε ένας Άραβας και ίσως, μετά από προσωπική μου υπόθεση, αυτό γίνεται προκειμένου να απαλλαγούμε από κάθε ανατολίτικο και μυστικιστικό κίνδυνο που θα εμπεριείχε -για τον δυτικό και προκατελειμμένο αναγνώστη- ένας τέτοιος άνθρωπος. Το έργο είναι καθαρά μια διαπραγμάτευση της δυτικής φιλοσοφίας, βασισμένη στον ορθολογισμό και την κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η καθημερινότητα λοιπόν του Οράν κάποια στιγμή θα διαταραχτεί με την έλευση ενός μυστηριώδους λοιμού. Τα συμπτώματα του λοιμού αυτού, παραπέμπουν στα αντίστοιχα της Πανούκλας του Μεσαίωνα και της εποχής του Ιουστινιανού. Στα μάτια του βασικού μας πρωταγωνιστή, του Ριέ, η πόλη αργά και σταθερά μετεξελίσσεται από ένα κέντρο ζωής, χαράς, αγάπης και συνάθροισης σε έναν αποκομμένο βούρκο πτωμάτων, θλίψης και στενοχώριας.
Σε καμία περίπτωση δεν εξιδανικεύεται η πρότερη φάση της ζωής στην πόλη. Αντιθέτως, επισημαίνεται πολλάκις η ρουτίνα της καθημερινότητας και η τυποποίηση των ανθρωπίνων συμπεριφορών. Ωστόσο η διαφορά μεταξύ της κατάστασης αυτής και της μετέπειτα, έγκειται στο γεγονός πως στην πρώτη κυριαρχεί η ζωή και στη δεύτερη ο θάνατος. Μερικές φορές ο θάνατος όταν συμβαίνει σε έναν άνθρωπο δικό μας, ή λαμβάνει μαζική έκταση -όπως στο βιβλίο-, μπορεί να δώσει εν τέλει κίνητρο για ζωή σε πολλούς άλλους. Οι περισσότεροι χαρακτήρες του βιβλίου για αρκετούς λόγους συνειδητοποιούν πως πρέπει να λάβει ένα τέλος η συγκεκριμένη κατάσταση και πως πρέπει να φτιαχτεί άμεσα ένας «ορός» που θα μπορέσει να νικήσει αυτήν την αρρώστια και οι άνθρωποι εν τέλει, να επιστρέψουν ξανά στις φυσιολογικές τους ζωές.
Η αγάπη για την ζωή, η αγάπη για το άτομο που ποθείς και η ανεξήγητη αγάπη για τον άνθρωπο, είναι τα κυρίαρχα στοιχεία του βιβλίου. Όπως αναφέραμε πιο πάνω, ο Καμύ μας απαλλάσσει από τους "ανατολίτες" και "μυστικιστές" Άραβες κι από πολύ νωρίς μας απαλλάσσει κι από την Καθολική Εκκλησία. Ο Πάτερ Πινελού, ο μόνος εκπρόσωπος της Θρησκείας στο Οράν, αν και στις αρχές του μυθιστορήματος αποκτά ένα σημαντικά μεγάλο ποίμνιο, στη συνέχεια ο ίδιος υποχωρεί υπέρ της ορθολογιστικής καταπολέμησης της Πανούκλας και στη μέση περίπου του βιβλίου, χάνει εντελώς άδοξα και ντροπιαστικά τη μάχη με την ζωή. Ντροπιαστικά, γιατί πεθαίνει βασανισμένος, όπως κι όλοι όσοι πεθαίνουν από τη βουβωνική πανώλη, και δίχως καμία προστασία ή βοήθεια από τον Θεό.
Υπάρχουν πολλοί χαρακτήρες στο βιβλίο αυτό, αλλά δεν θα σταθούμε σε όλους. Το κυρίαρχο αίσθημα που διακατέχει τους περισσότερους είναι η επιβίωση και η διατήρηση της ζωής. Η πρότερη καθημερινότητα, με την κλασική πολύβουη κεντρική πλατεία της πόλης, με τον περίεργο γεράκο που πείραζε τις γάτες και με τους διάφορους μεθυσμένους που κυκλοφορούν μετά τις 10 το βράδυ, είναι κάτι που για κάποιον περίεργο λόγο όλοι το επιθυμούν να επιστρέψει και πάλι στη ζωή τους. Μόνο ένας στο βιβλίο απολαμβάνει τη θλίψη και τη μοναξιά. Ο μίζερος και καταθλιπτικός Κοττάρ. Όλοι γνωρίζουμε έναν Κοττάρ στην πραγματική μας ζωή. Είναι εκείνος, που με την έλευση της πανούκλας, θ' αποκτήσει νόημα η ζωή του, όχι επειδή "θυμήθηκε" να αγαπά τη ζωή, αλλά επειδή η δυστυχία των άλλων του φέρνει μια απερίγραπτη "γαλήνη".
Παρά την καραντίνα, παρά τους περιορισμούς και τις ανθρώπινες απώλειες και παρά τους διαφόρους ανθρώπους που τρέφονται παρασιτικά από τον πόνο των άλλων, η ζωή θα νικήσει.
Αυτό είναι και το απώτερο μήνυμα που πρέπει να εκλάβει ο κάθε αναγνώστης. Η ζωή πρέπει να διατηρηθεί, έστω και σε μία τυποποιημένη κατάσταση (η οποία προφανώς και δεν πρέπει να είναι μόνιμη), προκειμένου κάποια στιγμή στο μέλλον να επιτευχθεί η καλυτέρευσή της. Γιατί δίχως ζωή, δεν υπάρχουν όνειρα για κάτι καλύτερο.
Έτσι θεώρησα κι εγώ πως έπρεπε να πράξω αφού τελείωσα την ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου. Ο θάνατος του φίλου μου, με βρήκε όταν το είχα αρχίσει και πραγματικά θα ήθελα να μην με έβρισκε ποτέ.
Οι επιλογές για μένα ήταν δύο. Είτε θα ακολουθούσα τον δρόμο της στενοχώριας και της "πανώλης" με όλες τις παράλληλες ατραπούς της, είτε τον δρόμο της ζωής.
Νομίζω πως επέλεξα το δεύτερο.
Υ.Γ.
Όσοι επιθυμείτε να ενημερωθείτε για τα τροχαία στην Ελλάδα, επισκεφτείτε την σελίδα soste.gr
και την αντίστοιχη σελίδα στο facebook .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου